Patiënten met spierziekten of Parkinson ondervinden vaak meer hinder van slik- en spraakproblemen dan wordt aangenomen. Spraak-taalpatholoog Bert de Swart van het UMC St Radboud toont aan dat gerichte logopedische therapie deze problemen sterk kan verminderen, waardoor verslikken, ondervoeding en sociaal isolement minder vaak voorkomen. Dat zorgt voor een aanmerkelijke verbetering van de kwaliteit van leven.
Patiënten met een spierziekte of de ziekte van Parkinson worden voor hun spraak- en slikproblemen te weinig doorverwezen naar een logopedist. Daarvoor zijn twee oorzaken aan te wijzen. Veel huisartsen en verwijzers onderschatten de spraak- en slikproblemen bij deze ziekten. Als ze de problemen wél zien, dan overheerst de gedachte dat er geen effectieve behandeling mogelijk is of patiënten door extra therapie alleen maar verder worden uitgeput.
Bert de Swart, spraak-taalpatholoog en logopedist in het UMC St Radboud, toont aan dat een gerichte therapie het spreken en slikken wel degelijk verbetert. Patiënten moeten hun restcapaciteit effectiever leren gebruiken. Tips en technieken die zijn afgestemd op de individuele patiënt zorgen daarvoor.
Zonder sonde
Bij patiënten met de spierziekte myasthenia gravis verminderen slik- en spraakproblemen door hun lichamelijke onrust te behandelen. Met rust en ontspanning leren deze patiënten omgaan met hun angst en spanningen. De Swart: “Door aanpassing van de sliktechniek en de samenstelling van de voeding kunnen patiënten soms zelfs overstappen van sondevoeding op zelfstandig eten en drinken. Voor hun gevoel van eigenwaarde en autonomie is dat een wereld van verschil.”
De Swart benadrukt dat iedere neurologische aandoening om een eigen aanpak vraagt: “Bij myotone dystrofie – de ziekte van Steinert – werkt ontspanning niet goed, maar is warming-up van de spraakspieren juist weer heel effectief.”
Voor Parkinsonpatiënten met een zachte, hoge stem en geringe articulatiebewegingen heeft de Swart een spraaktechniek ontwikkeld waarbij patiënten luid en laag leren spreken (de Pitch Limiting Voice Treatment). Met die spraaktechniek zijn de patiënten weer beter te verstaan.
Eerder naar de logopedist
Patiënten met een bepaalde spierziekte (oculofaryngeale spierdystrofie) hebben afhangende oogleden waardoor ze slechter zien. Deze patiënten kantelen vaak automatisch hun hoofd naar achteren om hun zicht te verbeteren. De Swart ontdekte dat die houding het slikken moeilijker maakt. Een verandering van houding zorgt onmiddellijk voor een verbetering.
“Kortdurende behandelingen leiden vaak al tot een sterke verbetering van het spreken en slikken”, stelt de Swart, “waardoor complicaties zoals ondervoeding, longontsteking door verslikken of een sociaal isolement voorkomen kunnen worden.” De logopedist kan vaak meer voor de patiënt betekenen dan wordt gedacht, maar onbekendheid met zijn diagnostische en therapeutische mogelijkheden staan een doorverwijzing nog te vaak in de weg.
Bron: Radboud Universiteit Nijmegen